Ir al contenido principal

El queso y los gusanos

Título Original: Il formaggio e i vermi.
Autor: Carlo Ginzburg
Género: Ensayo
Temática: Histórica e historiográfica
Idioma Original: Italiano
Año Publicación: 1976

FRAGMENTO:

(...)"La experiencia cotidiana del nacimiento de gusanos en el queso putrefacto servía a Menocchio para explicar el nacimiento de seres vivos -siendo los primeros, los más perfectos, los ángeles- a partir del caos, de la materia 'espesa e indigesta', sin recurrir a la intervención divina."(...)

INTRODUCCIÓN:

Hoy os traigo un libro que leí hace tiempo, pero del que tengo un grato recuerdo y por esto me gustaría compartirlo con vosotr@s.

BREVE RESEÑA:

Domenicho Scandella, conocido como Menocchio es un molinero italiano del siglo XVI que tenía una peculiar manera de interpretar el mundo. La observación de la naturaleza y su curiosidad por el saber científico lo llevó a la hoguera por orden del Santo Oficio.

Este ensayo es la recomposición y análisis del proceso inquisitorio de Menocchio a través de la documentación existente para así profundizar el estudio histórico y social de la Italia del siglo XVI . Menocchio fue juzgado dos veces en su vida, de la primera en 1583 se libró, pero de la segunda que tuvo lugar en 1599  no.

A través del análisis histórico, social y cultural de estos documentos, el autor nos resalta la existencia de una cultura popular que vive en oposición a la cultura oficial del momento que estaba vinculada a las creencias religiosas, única vía para interpretar el mundo. 

Con un lenguaje claro y sin excesivos tecnicismos, el autor nos va desmenuzando toda las creencias sobre la creación del cosmos, sobre Dios, sobre la vida y la muerte, y sobre más aspectos enfrentados entre Menocchio y la cultura religiosa del momento.

Es muy interesante descubrir a un personaje real como Menocchio. Tuvo acceso a una educación mínima gracias a la que aprendió a leer y esto le dio acceso a algún libro que otro. El escritor cree que pudo haber leído el Corán, pero no se sabe con exactitud. El hecho es que Menocchio, era una persona curiosa y con ganas de saber y no se conformó con la explicación religiosa sobre la creación del universo. La observación de la naturaleza en contraposición al discurso religioso le creaban muchas dudas. Dudas a las que intentó buscar una explicación lógica, científica y racional. Y fue esto lo que lo condenó, su obstinación a una explicación ilógica e irracional a su modo de ver de la creación del mundo.

Carlo Ginzburg es un historiador crítico con la metodología histórica tradicional de la que afirma que sólo permite el estudio profundo de sus dirigentes porque de éstos hay más fuentes. Fue propulsor del movimiento historiográfico conocido como "microhistoria" que consiste en el estudio particular de un personaje o de un acontecimiento histórico que podría pasar deasapercibido. Todo ello, para poder extrapolarlo y estudiarlo en el contexto histórico al que pertenece y así profundizar en aspectos que de otra manera pasarían desapercibidos. Se trata de profundizar en el conocimiento social de épocas históricas donde hay aspectos de la vida cotidiana que son poco conocidos o desconocidos.

Este ensayo es el ejemplo más relevante de la microhistoria. Gracias a él, Ginzburg nos muestra una parte de la cultura popular como mezcla de supersticiones e influencias de otras creencias paganas.

Como curiosidad explicar que Ginzburg solicitó a Juan Pablo II en 1979 que abriera los Archivos de la Inquisición para el estudio de la sociedad y cultura popular que fue perseguida y destruida por la iglesia. Y no fue hasta 1998 que se concedió acceso a los investigadores, siempre y cuando pasaran la aprobación de la iglesia.

¿POR QUÉ DESPERTAR ESTE LIBRO?

En conclusión, pues porque es un libro que nos descubre una parte de la historia desconocida y a un personaje a mí modo de ver muy valiente. No dio su brazo a torcer. Y buscó, a través de la observación de la naturaleza, una manera racional, particular y con base científica, para explicar el origen del universo. Cosa que le costó la vida.

También es muy interesante y, en cierta medida divertido aunque sea un poco bruto decirlo, el proceso inquisitorio, pues en más de una ocasión Menocchio con su elocuencia pone en un aprieto a los religiosos que lo están juzgando. 

Fuente de la imagen y de la lectura:
Ginzburg, Carlo (1997). El queso y los gusanos. Barcelona: Muchnik Editores, S.A.

Comentarios

  1. No lo conocía y aunque su portada no me acabe de llamar la atención porque la veo un poco sosa xD creo que le daré una oportunidad, porque la sinopsis me ha gustado y el título también :) Un besin.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. La verdad es que la portada es muy muy sobria. Tienes toda la razón,
      Un beso.

      Eliminar
  2. Hola Lourdes, no conocía el libro ni el autor y parece una lectura interesante. Gracias por la reseña.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. El autor es más un historiador y sociólogo que un escritor. De hecho este ensayo es uno de sus trabajos de investigación.
      Un besote.

      Eliminar
  3. Desconocía completamente esta parte de la historia y a este personaje. Un libro interesante el que nos traes. Probaré suerte en la biblio, que me dejas con ganas de saber más.
    Besotes!!!

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Si no hubiera sido por Ginzburg nunca hubiéramos conocido a Menocchio.
      Un beso.

      Eliminar
  4. No conocía el libro pero no creo que me anime con su lectura, aunque no dudo que sea interesante no me atrae demasiado
    Besos

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. No es un trabajo muy literario, es más un estudio historiográfico. Es normal que no te atraiga mucho. O te interesa el tema o sino te puedes aburrir mucho con la lectura. Pero Ginzburg escribe de una manera amena y las ideas que expone Menocchio son de lo más originales. Así que también tiene su encanto.
      Un beso.

      Eliminar
  5. Interesante, sobre todo el concepto de "microhistoria". No sé si podré hacerle hueco, reconozco que a los ensayos no les dedico el tiempo que debiera, pero no porque no me interese este género, especialmente cuando me abre los ojos a aspectos desconocidos de la historia, cercana o lejana.

    Gracias y un saludo!

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Yo tampoco soy mucho de ensayos, pero este me gustó por el tema que trata y la manera en el que está narrado. Es bastante ameno e interesante.
      Un beso.

      Eliminar
  6. Muy interesante. No leo ensayo, pero éste me ha llamado mucho la atención. Gracias por dármelo a conocer.
    Besos.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Me gusta compartir libros que me gustaron. Siempre se los descubre a alguien. Yo tampoco soy mucho de ensayo, a mí me va más la novela. Pero éste me gustó mucho.
      Un beso.

      Eliminar
  7. no lo conocía, pero parece que esta muy bien, la verdad...

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Para adentrarte entre sus páginas te ha de gustar la historia y el ensayo, sino no te gustará.
      Un beso.

      Eliminar
  8. Hola(:
    La verdad es que este libro no me llama mucho la atención:(
    Gracias por la reseña
    Un besin

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Bueno, no es una novela, así que es normal que no tenga mucho público. De todas maneras muchas gracias por tu comentario.
      Un beso.

      Eliminar
  9. Hola! Acabo de descubrir tu blog y ya tienes una seguidora más. :) Te invito también a visitar el mío.

    De este autor aún no he leído nada pero me parece muy interesante lo que cuentas así que me lo apunto.

    Saludos!

    ResponderEliminar
  10. Parece un libro muy interesante. Me ha encantado la reseña, porque apenas conocía nada sobre la microhistoria, y después de leerte me han entrado ganas de investigar un poquito sobre el tema. Qué concepto tan fascinante eso de estudiar la historia a través de la vida cotidiana y personajes más o menos anónimos :-D.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. A mí también me gusta. Hay una parte de la historia que durante muchos años ha estado oculta. Un ejemplo es la vida ordinaria de las mujeres en Grecia y Roma.
      Un beso.

      Eliminar
  11. La idea dels cucs que neixen en un formatge, la vida que surt espontàniament, fa pensar, com ho devia fer al protagonista. A banda d'això, els inquisidors eren uns bons cucs. Increïble que fins el 1998 no es pogués accedir a la informació.

    ResponderEliminar
  12. Has despertado mi curiosidad por este libro. Me lo llevo anotado para futuras lecturas.
    Un beso.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. La verdad es que es un libro bastante curioso por el tema que trata y en la época donde transcurren los acontecimientos. Te encantara conocer a Menocchio.
      Un beso.

      Eliminar
  13. Qué sorpresa ver este libro por aquí! Pertenece a mis lecturas "del mundo real", así que por ello no es susceptible de ser reseñado para el blog, donde pongo mis reseñas de placer, aunque, eso sí, me parece un libro estupendo que puede hacer cambiar la percepción de muchas personas sobre lo que entienden por Historia. 1beso!

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. La verdad es que la historia más conocida es la de regentes y gobernantes, pero que hay de la cotidianidad y de la vida y percepción de la gente corriente, de esto no sabemos mucho. Este libro te descubre otras formas de entender la historia, pero también te descubre a un personaje real que no tiene desperdicio. La verdad es que sí que es un libro estupendo.
      Un beso.

      Eliminar
  14. Estos libros que destapan esas épocas más desconocidas de la historia suelen gustarme mucho.
    Besos:)

    ResponderEliminar
  15. Por lo que cuentas, estoy indeciso sobre esta novela pues por un lado me atrae mucho el aspecto histórico pero por otro estoy en un momento en el que necesito leer obras más ligeras.
    Pero tomo buena nota de ella, por si se me pasa pronto esta etapa y vuelvo a las lecturas que requieren atención.
    Besos,

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Te comprendo. A mí me pasa lo mismo, actualmente prefiero cosas más ligeras. Este ensayo es para otro momento, cuando apetezca. Pero está muy bien.
      Un beso.

      Eliminar
  16. Tras varios intentos, por fin he podido hacerme seguidor de tu blog, no se que le pasaba a blogger pero últimamente no me dejaba hacerme seguidor en ningún blog, menos mal que soy muy cabezón...
    Besos

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Se ve que tuvieron un problema. Y tardaron un montón en solucionarlo. Pero ahora parece que todo ha vuelto a la normalidad. Bienvenido Pedro.

      Eliminar
  17. Hola!!
    Me gusta mucho tu blog. Te pasas por el mío? http://milibrotecalandia.blogspot.com.es/
    Un fuerte abrazo!!
    PD: te sigo!

    ResponderEliminar

Publicar un comentario

Entradas Populares

Combatir los ácaros de los libros

La fuerza de la sangre

El señor Ibrahim y las flores del Corán

La vida ante sí - La vie devant soi